FRAKTAL ve FARKINDALIĞIMIZ

İnsanın içinde araştırma merakı varsa, her bir araştırma, her bir yeni konu bir diğerine pencere açıyor. Kelebekleri yazarken, kaos teorisine oradan da fraktal’a kadar geldim işte.

Fraktal.

İlginç bir kelime. Pek bilindik değil. Ancak içinde yaşadığımız evrende o kadar çok örneği var ki. Paylaştığımda sizler de şaşıracaksınız eminim ki. Şu ana değin bakıp da detaylarını bilmediğimiz pek çok örnek aslında bir fraktalmış. Büyük şeklin içinde, büyük şeklin aynısından; ama boyut olarak daha küçük pek çok şekil saklıymış. 

Kelimenin kökeni Latince’ye ait. Parçalanmış, kırılmış anlamındaki ‘fractus’ tan türetilmiş. Bir şeklin orantılı olarak küçültülmüş ya da büyütülmüş modellerinin bütününe verilen isim. Yine bir matematikçi tarafından bulunup, geliştirilmiş. Fraktal; matematikte, kendine benzeme özelliği gösteren karmaşık geometrik şekillerin ortak ismi.

Kaos teorisinden söz ederken karmaşadan ve düzensiz yapılardan söz etmiştim. İşte şimdi bu düzensiz ayrıntıları, desenleri düşünelim beraberce. Hepsi incelendiğinde detayda giderek küçülen ölçülerde tekrar ettiğini fark ediyor insan. Ve bence bunu fark edebilmek muhteşem bir zenginlik.

Bütünün her bir küçük parçası büyütüldüğünde, yine cismin bütününe benzemesi ana koşul. Dolayısıyla kendimiz elimizle ya da bilgisayar yardımıyla pek çok fraktal örneği yaratabiliriz. Geometrik pek çok desen. Küçük bir modelden büyüğüne doğru, hep aynı çizgilerle. Halı ve kilimlerde de bunu gözlemlemek mümkün elbette.

Fraktal yapılar, başlangıçta düzensiz ve farklı gibi algılanıyor belki ama, parçalar mercek altına alındığında; her bir minik parçanın bütünle benzer olduğu gözlemleniyor. Rastgele, düzensiz ama tıpatıp benzer.

Şimdi gelin beraberce doğadaki fraktal örneklerine bakalım. Hepsi öyle güzel ki. Detaylarına baktığımızda saygı duymamak, şaşırmamak mümkün değil.

Önce kendi bedenimizden bir örnek olsun mu?

Akciğerlerimiz fraktale çok iyi bir örnek. Soluk borumuzun ikiye ayrılmasıyla başlıyor bölünme. En küçük bronş ve bronşçukların oluşumuna kadar da aynı şekli  koruyarak devam ediyor.

Kan damarlarımız, sinir ağlarımız, nöronlar da bedenimizdeki diğer örnekler.

Peki ya sürekli elimizin altında olan sebzelere ne demeli? Mor lahana buna harika bir görsel örnek. Tam ortasından kesip ikiye ayırdığımızda içindeki o dizilim öyle güzel ki. Sevmemek elde mi? Pek kullanmıyor olsak da piramit karnıbaharı bir diğer sebze örneği.

Deniz kestanesi, sedef deniz kabuğu, mercan polipleri masmavi okyanustan örnekler.

Kar taneleri, buz tutmuş cam, bizmut kristalleri, bakır kristalleri.

Ağaçlar, gövde, dal ve yaprakları, hatta ağaç kabuğu, aloe bitkisi, eğreltiotu yaprakları, maymuncuk ağacı çiçeği, kozalak, ejderha ağacı.

Mısır’ın uzaydan görünümü, çöldeki nehir yatağı, Damlataş mağarası, sıradağlar, şelaleler, akarsular, bulutlar, yıldırım.

Salyangoz kabuğu, yusufçuk kanatları, tavus kuşunun tüyleri en muhteşem örneklerden.

Bu eşsiz örnekler bize; doğada, etrafımızdaki nice manzarada saklı pek çok fraktal olduğunu gösteriyor. Bu çok önemli bizim açımızdan. Neden mi? Onları fark ettiğimiz ölçüde bizleri şükürlerle buluşturacak çünkü.

Yaşadığımız dünya, evren, canlılar, elimizin erdikleri ve hatta eremedikleri… Olağanüstü bir güzelliğe sahipler.

Ve bizler de bu muhteşemliğin bir parçasıyız. Belki bir tuz tanesi kadar küçüğüz ama olsun. Bu muhteşemliğin içinde bilerek, fark ederek nefes alabilmek bile ayrıcalık değil mi?

Bir AN.

Sadece bir an FARK etmeye gayret edelim mi? Gerisi kendiliğinden gelecek eminim.

‘’Şükretmek, enerjinizi yönlendirerek isteklerinizi daha çok hayata geçirmenizi sağlayan etkili bir süreçtir. Sahip olduklarınız için şükrettikçe daha çok iyilik ve güzelliği kendinize çekeceksiniz.’’ diyor; bizlerin ‘The Secret-SIR’ adlı kitabıyla tanıdığımız Avustralya'lı yazar Rhonda Bryne.

O zaman fraktal deyip geçmeyelim. Her detayda bizi şükürlerle buluşturacak güzelliklere kalbimizi ve sevgimizi açalım. Açalım ki zenginliğimiz katlanarak artsın.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

26.01.2015

Kaynaklar: http://www.matematikciler.org; http://matematikcifatih.tr.gg; http://onedio.com; http://tr.wikipedia.org.